Bài viết dưới đây chỉ ra một phương pháp gia tăng hiệu suất đầu tư dựa trên một điểm bất hợp lý của thị trường chứng khoán Việt Nam mỗi khi doanh nghiệp thực hiện chia cổ tức bằng cổ phiếu/ tiền mặt.
Nghiên cứu của chúng tôi dựa trên quan sát các cổ phiếu trong nhóm VN30 từ khi thị trường chứng khoán Việt Nam được thành lập.
**1. Tại sao cổ phiếu lại điều chỉnh vào ngày giao dịch không hưởng quyền (“GDKHQ”) chia cổ tức? Và việc nhà đầu tư hiểu giá cổ phiếu sau chia rẻ hơn nên mua vào có lợi hơn có đúng không?**
\- **Chia cổ tức bằng tiền**
Trên lý thuyết, việc chia cổ tức bằng tiền làm giảm giá trị doanh nghiệp đúng bằng lượng tiền chi ra cho cổ đông, do vậy khi chia cổ tức bằng tiền thì giá cổ phiếu điều chỉnh đúng bằng số tiền nhận được (không tính đến các điều chỉnh về thuế).
Phần đông nhà đầu tư thường hiểu rằng sau khi chia cổ tức giá giảm thì mua được cổ phiếu với giá rẻ hơn và có lợi hơn so với việc mua trước đó. Tuy nhiên, điều này không thực sự chính xác. Nó giống như so sánh việc bạn mua một chiếc xe ô tô 1 tỷ và người bán hàng tặng cho bạn một phần quà 100 triệu với việc bạn mua chiếc ô tô này với giá 900 triệu và không có quà vậy.
Nếu nền tảng doanh nghiệp không thay đổi và doanh nghiệp đang được định giá đúng với giá trị của nó, giá sau chia cổ tức nên bằng giá trước chia trừ đi cổ tức được chia. Đây cũng được lấy làm mức giá tham chiếu của cổ phiếu trong ngày GDKHQ.
\- **Chia cổ tức bằng cổ phiếu**
Việc chia cổ tức bằng cổ phiếu đơn giản là pha loãng số lượng cổ phiếu và không làm thay đổi giá trị doanh nghiệp. Do vậy, pha loãng bao nhiêu thì giá cổ phiếu giảm bấy nhiêu.
Nếu nền tảng doanh nghiệp không thay đổi và doanh nghiệp đang được định giá đúng với giá trị của nó, giá sau chia cổ tức nên bằng giá trước chia nhân với tỷ lệ pha loãng. Đây cũng được lấy làm mức giá tham chiếu của cổ phiếu trong ngày GDKHQ.
Từ những phân tích trên, sẽ không hợp lý nếu **cổ phiếu tăng giá mạnh ngay lập tức trong ngày GDKHQ mà không có yếu tố nền tảng nào của doanh nghiệp thay đổi**. Cần lưu ý rằng, việc cổ phiểu sau khi chia cổ tức tăng giá trở lại mức trước chia là hoàn toàn bình thường về mặt cơ bản, nhưng sẽ cần thời gian, tương ứng với việc doanh nghiệp tiếp tục làm ra lợi nhuận trong tương lai.
**2. Nghịch lý của thị trường**
Không giống với những lập luận đã nêu ở trên, thực tế cho thấy cổ phiếu thường có xu hướng tăng mạnh vào đúng ngày GDKHQ.
Nghiên cứu của chúng tôi ở nhóm cổ phiếu VN30 cho thấy vào ngày GDKHQ nhận cổ tức bằng tiền mặt hoặc cổ phiếu, giá cổ phiếu có xác suất tăng giá là 75% với mức tăng bình quân là 2.4%. Trong khi xác suất cổ phiếu điều chỉnh giảm là chỉ là 15% với mức giảm khoảng 1%, thường do ngày GDKHQ nằm trong các đợt sụt giảm rất mạnh của thị trường (ví dụ: giai đoạn giữa năm 2015 và 2018).
Tỷ lệ cổ tức càng cao thì mức tăng giá trong ngày GDKHQ càng lớn, chi tiết về mức tăng giá và xác suất tăng giá có trong các biểu đồ dưới đây.
**Hình 1: Thống kê xác xuất và mức tăng giá khi chia cổ tức bằng cổ phiếu**
**Hình 2: Thống kê xác xuất và mức tăng giá khi chia cổ tức bằng tiền**
Hình 1 và Hình 2 cho thấy cổ phiếu có xác suất tăng cao hơn và xu hướng tăng mạnh hơn trong ngày **GDKHQ chia cổ tức bằng cổ phiếu**. Trong những lần chia cổ tức bằng cổ phiếu, **xác suất cổ phiếu tăng giá vào ngày GDKHQ lên đến 85% với mức tăng trung bình 3.5%**.
Trong trường hợp trả cổ tức bằng tiền, mức tăng trung bình đạt khoảng từ 1.5% đến 2%, với xác suất tăng giá thấp hơn (khoảng 70%). Theo nghiên cứu của chúng tôi, điều này có thể lý giải do thông thường tỷ lệ chia cổ tức tiền mặt thấp hơn và giá cũng điều chỉnh ít hơn trong ngày GDKHQ.
3\. **Tăng hiệu quả đầu tư bằng phương pháp trading trên nền đầu tư dài hạn**
Với các nhà đầu tư dài hạn và mua theo phương pháp tích trữ (tức đã có đầu tư sẵn cổ phiếu) và việc tận dụng nghịch lý trên có thể làm gia tăng đáng kể tỷ suất đầu tư.
**Phương pháp tôi đưa ra là mua vào cổ phiếu ngay trước ngày GDKHQ và bán ra ngay trong ngày GDKHQ bằng đúng giá trị mua vào của phiên trước đó.**
Nhà đầu tư có thể ra tăng tỷ suất lợi nhuận bằng đòn bẩy, tỷ lệ đòn bẩy tùy thuộc vào khẩu vị của từng nhà đầu tư nhưng có thể giao động từ 20-80%. Bên cạnh đó, nếu trong trường hợp thị trường thuận lợi, nhà đầu tư có thể chờ bán sau một vài phiên để nâng cao tỷ suất đầu tư hơn nữa.
Lịch sử đã chứng minh nếu không vào một thị trường down trend quá mạnh, cơ hội để bạn kiếm lời trong những ngày GDKHQ là rất cao (>90%) với mức tăng khoảng 3.5%.
*Tại sao phải là những nhà đầu tư trung dài hạn đối với Cổ phiếu?* Do đây là các NĐT đã nắm giữ cổ phiếu, và thường thì sẽ mất từ 2-3 tháng để cổ phiếu thưởng về tài khoản, do vậy phương pháp này không phù hợp với những nhà đầu tư ngắn hạn do sẽ bị kẹp lượng cổ phiếu thưởng trong thời gian đợi cổ phiếu về.
*Một số ví dụ tiêu biểu trong 2021 là HPG (+7%) trong phiên 31/5, VCI (+7%) trong phiên 18/6. Trong quá khứ có trường hợp của MWG đã tăng trần 5 phiên liên tiếp khi chia cổ tức tỷ lệ 437% vào ngày 15/4/2014*
**4. Kết luận**
\- Cổ phiếu thường tăng giá trong ngày GDKHQ chia cổ tức, tương đối ít trường hợp cổ phiếu giảm giá và thông thường cổ phiếu chỉ giảm giá trong ngày GDKHQ khi thị trường đang trong một nhịp điều chỉnh rất mạnh.
\- Cổ phiếu có xu hướng tăng giá mạnh hơn trong ngày GDKHQ nhận cổ tức bằng cổ phiếu với mức tăng khoảng 3.5%/ phiên
\- Nhà đầu tư trung/dài hạn (đã nắm giữ cổ phiếu) có thể thực hiện phương pháp trading giảm giá vốn bằng việc mua thêm cổ phiếu ngay trước ngày GDKHQ và bán ra ngay trong ngày GDKHQ bằng đúng lượng mua vào của phiên trước đó.
