**Liệu đã đến mức đủ hấp dẫn để đầu tư?**
Sau giai đoạn 2020 - 2021 bùng nổ nhờ lãi suất được giữ ở mức thấp, thị trường chứng khoán Việt Nam bước vào năm 2022 với rất nhiều biến động bất ngờ. Mức sụt giảm từ 1,520 điểm thiết lập tại đầu tháng 4/2022 xuống đến 1,170 điểm, tương ứng mức giảm 23%, đã lấy đi thành quả của rất nhiều nhà đầu tư. Trong bối cảnh đó, có 2 câu hỏi nổi bật dưới đây đã xuất hiện rất nhiều trên các diễn đàn, nhóm chat, cộng đồng đầu tư. Bài nghiên cứu này sẽ giúp hỗ trợ các bạn đưa ra câu trả lời.
**Câu hỏi 1**: Mức 1,170 đã thực sự là đáy của thị trường hay chưa? Liệu chỉ số VNIndex có thể giảm tiếp hay không?
**Câu hỏi 2**: Nhà đầu tư đã nên giải ngân mua cổ phiếu ở vùng giá hiện tại hay chưa?
Đầu tiên, để nhìn khái quát thị trường chứng khoán Việt Nam, dữ liệu P/E của toàn bộ VNIndex trong 5 năm gần nhất (từ 2017 đến nay) đã được thu thập để xác định mức trung bình cũng như độ lệch chuẩn của chỉ số P/E. Kết quả chỉ ra rằng, mức trung bình P/E của thị trường là khoảng 16.6x và độ lệch chuẩn (“σ”) là 1.9x. Hiện tại, P/E của VNIndex đang ở mức khoảng 14.5x và dao động trong vùng từ -2σ đến -1σ. Đây là vùng khá ít xuất hiện của chỉ số P/E, trong 5 năm qua chỉ có 2 thời điểm VNIndex tiến xuống vùng này, đó là giai đoạn quý 1/2020 và thời điểm hiện tại. Điều này cho thấy đây là vùng định giá hấp dẫn của VNIndex, tuy nhiên rủi ro điều chỉnh trong ngắn hạn là vẫn có thể xảy ra.\
\
Sau khi xác định được bối cảnh thị trường, chúng tôi tiếp tục thống kê lịch sử P/E của mỗi cổ phiếu trong rổ VNIndex cũng trong khoảng thời gian 5 năm qua từ 2017 đến nay và xác định rằng, một cổ phiếu đang ở vùng P/E thấp khi P/E cổ phiếu đó nằm trong khoảng 20% giá trị P/E thấp nhất của cổ phiếu đó trong 5 năm qua. (*Ví dụ Hình 2: biến động P/E của MWG từ 7.7x đến 23x và 20% giá trị P/E thấp nhất là từ khoảng 7.7x – 11x thì khi giá trị P/E rơi vào trong khoảng này tại một ngày nhất định thì cổ phiếu MWG được tính là đã rơi vào vùng P/E thấp tại thời điểm đó. Nhà đầu tư có tài khoản TCBS có thể dễ dàng theo dõi chỉ số này trên tính năng Valuation của TCInvest*)
Tiếp theo, bài nghiên cứu thu thập tỷ lệ % của số lượng các mã nằm ở vùng P/E thấp (tức “vùng định giá thấp”) so với tổng số lượng mã có mặt trên thị trường mỗi ngày và tổng hợp thành một đồ thị theo thời gian, so sánh tương quan với diễn biến của VNIndex như Hình 3 bên dưới. Nhìn chung, khi % số lượng mã ở vùng định giá thấp tăng lên, thị trường sẽ có nhiều cơ hội MUA tốt hơn. Ngược lại, khi %số lượng mã ở vùng P/E thấp giảm xuống thì cơ hội lựa chọn cổ phiếu tốt trên thị trường cũng dần ít đi và rủi ro tăng lên.
Dựa trên quan sát đó, bài nghiên cứu tiếp tục kiểm định các cơ hội MUA thỏa mãn các điều kiện: (i) số lượng mã ở vùng định giá thấp chiếm từ 20% số lượng mã của VNIndex trở lên trong 5 năm qua và (ii) chỉ MUA các mã cũng đang ở vùng định giá thấp của chính mã đó. Kết quả được trình bày ở bảng dưới đây:
Theo số liệu thống kê kiểm định quá khứ, chiến lược mua các cổ phiếu có định giá thấp này không thật sự mang lại hiệu quả trong ngắn hạn khi xác xuất lãi và lỗ không quá chênh lệch. Nhưng khi nắm giữ trong dài hạn, từ 3 tháng trở lên, chiến lược này lại có hiệu quả rõ rệt, thể hiện ở việc xác suất có lãi khi nắm giữ 3 tháng là 62%, còn nếu nhà đầu tư nắm giữ 1 năm thì xác suất lãi lên đến 77.8%.
Một yếu tố khác biệt nữa là mức lãi trung bình cũng lớn hơn rất nhiều so với mức lỗ trung bình. Ở khung thời gian 3 tháng, mức lãi trung bình lớn gấp đôi mức lỗ trung bình và sự chênh lệch này còn tăng lên nhiều hơn nữa khi nắm giữ đến 1 năm, tương ứng với tỷ suất lợi nhuận trung bình 81% so với tỷ suất lỗ trung bình -18%.
**Kết luận**
Như vậy, với việc sử dụng chỉ số P/E để đánh giá thị trường cũng như từng cổ phiếu, chúng ta đã có thể trả lời 2 câu hỏi được đặt ra ban đầu:
1\. Mức 1,170 là vùng định giá hấp dẫn nhưng có thể chưa phải là đáy. Nhất là khi bối cảnh kinh tế thế giới cũng như kinh tế Việt Nam còn nhiều yếu tố bất định khó lường trước.
2\. Dựa trên số liệu kiểm định quá khứ, nhà đầu tư có thể giải ngân dần ở thời điểm này khi mà % số lượng cổ phiếu ở vùng định giá thấp toàn thị trường đã cao hơn 20%. Chiến lược: ưu tiên lựa chọn MUA các cổ phiếu cũng đang ở vùng định giá thấp của chính nó với thời gian nắm giữ từ 3 tháng trở lên.
